Xây dựng thương hiệu hạt dẻ Trùng Khánh

Tuy nhiên, đến nay việc tiêu thụ hạt dẻ hiện vẫn chủ yếu do bà con tự đem ra chợ bán, chưa có bất kỳ doanh nghiệp, đơn vị nào có thể bao tiêu; việc xây dựng thương hiệu cho hạt dẻ Trùng Khánh cũng chưa được quan tâm đầu tư đúng mức.   
Khi nói về các sản vật quý của Cao Bằng ai cũng nhớ đến hạt dẻ Trùng Khánh, đó là thứ quả ở Việt Nam duy nhất chỉ có ở Cao Bằng. Du khách nhớ đến hạt dẻ vì nó là loại quả có hương vị thơm ngon, bùi ngậy, dù được chế biến luộc, rang, sấy hoặc ninh với chân giò, thịt gà, hạt dẻ vẫn giữ được hương vị. Hạt dẻ có nhiều chất dinh dưỡng và chất béo nên bảo quản rất khó. Hiện toàn huyện Trùng Khánh đã có hơn 400ha cây dẻ, chủ yếu tập trung ở các xã Đình Minh, Phong Châu, Cảnh Tiên, Đình Phong... sản lượng hằng năm đạt trên 100 tấn.
 
Với giá bán từ 20.000 đến 30.000 đồng/kg, cây dẻ đem lại nguồn thu đáng kể cho đồng bào vùng cao. Nhu cầu về hạt dẻ Trùng Khánh rất lớn, gần như cung không đủ cầu, thế nhưng hiện nay hạt dẻ Trùng Khánh vẫn chưa trở thành sản phẩm hàng hoá thực thụ, bà con không mặn mà với việc mở rộng diện tích cây dẻ, chưa chú tâm đầu tư, chăm sóc cho cây dẻ... Bản Khưa Khảo là một trong những vùng trồng dẻ nhiều nhất ở Trùng Khánh. Cả bản có 49 hộ thì quá nửa số hộ có vườn dẻ, trong đó có 10 hộ trồng từ 100 cây trở lên.
Cây dẻ trồng ở đây không tốn công chăm sóc, thu nhập cao hơn trồng ngô, đỗ nhưng nhiều gia đình không có ý định mở rộng vườn dẻ bởi chỗ đất tốt đã hết, tập quán thả rông trâu bò khiến cho việc bảo vệ vườn dẻ rất khó khăn. Mặt khác, nếu trồng nhiều lại lo không bán được, không có nhân lực chăm sóc, thu hoạch... Đây cũng là tâm lý chung của nhiều hộ khác. Xã, huyện có vận động, khuyến khích thế nào thì bà con cũng chỉ muốn trồng dẻ theo kiểu quảng canh, phân tán. Thực tế này đang đòi hỏi ngành nông nghiệp tỉnh và huyện Trùng Khánh cần sớm có những giải pháp cụ thể để vận động bà con mở rộng diện tích cây dẻ, đưa cây dẻ trở thành "cây mũi nhọn" thực thụ, tạo thêm nguồn lực mới cho công cuộc xoá đói giảm nghèo ở địa phương.
Chị Lý Kim Thanh ở xã Đình Minh tâm sự: “Hạt dẻ là loại hạt khó có thể để lâu được, mặc dù tại tỉnh đã có xưởng chế biến hạt dẻ nhưng chúng tôi rất mong lãnh đạo đầu tư xây dựng xưởng chế biến, sấy khô hạt dẻ tại địa phương để giảm chi phí cho chúng tôi. Và nếu như gần 90km đường từ tỉnh Cao Bằng lên huyện Trùng Khánh được nâng cấp thì việc buôn bán của chúng tôi cũng được thuận lợi hơn nhiều”.
Xác định có thể phát triển kinh tế bằng hạt dẻ Trùng Khánh và để phát huy lợi thế sẵn có của địa phương, Sở Khoa học và công nghệ (KH&CN) Cao Bằng đã xây dựng “Dự án xây dựng mô hình bảo quản và chế biến một số quả đặc hữu tỉnh Cao Bằng như hạt dẻ, mác mật thuộc dự án chương trình nông thôn miền núi, được phê duyệt thực hiện từ cuối năm 2002, do Viện cơ điện nông nghiệp chuyển giao. Mục tiêu của dự án là phát huy lợi thế một số quả đặc hữu tỉnh Cao Bằng có vùng nguyên liệu tương đối rộng, dân đã trồng lâu năm và mong sớm giải quyết được vấn đề bảo quản, chế biến tạo ra các loại sản phẩm đa dạng phục vụ nhu cầu cho người tiêu dùng, góp phần xóa đói giảm nghèo, tăng thu nhập và phát triển kinh tế-xã hội.
Xưởng chế biến hạt dẻ, mác mật ra đời đáp ứng nhu cầu cấp thiết về vấn đề chế biến và bảo quản sản phẩm, đến nay đã cho ra thị trường một số sản phẩm được sản xuất từ hạt dẻ như: hạt dẻ hầm chân giò, hầm thịt gà, sấy, đóng hộp... tạo công ăn việc làm cho công nhân và tạo đầu ra cho người trồng. Hiện nay đang tiếp tục tiến hành thu mua và sản xuất các mặt hàng sản phẩm từ hạt dẻ. Sau khi được đem ra giới thiệu và tiêu thụ trên thị trường, đặc biệt trong các ngày lễ hội và hội chợ diễn ra trong và ngoài tỉnh, các mặt hàng sản phẩm chế biến từ hạt dẻ - mác mật do xưởng chế biến hạt dẻ - mác mật sản xuất đã thu hút được sự quan tâm từ phía người tiêu dùng.
Tin tưởng rằng với những kết quả đã thu được có thể khẳng định đây là một hướng đi đúng trong việc xây dựng dự án và phát triển tiềm lực sẵn có của địa phương, góp phần thúc đẩy nền kinh tế tỉnh Cao Bằng đem lại lợi ích kinh tế thiết thực cho người dân.