Căng thẳng Nhật - Trung chưa dịu

>> Nhật Bản bác bỏ yêu cầu xin lỗi của Trung Quốc
>> Nhật Bản quyết định thả thuyền trưởng Trung Quốc

Thuyền trưởng tàu cá Chiêm Kỳ Hùng xuống sân bay Phúc Châu hôm 25-9 - Ảnh: Reuters

Hôm qua 25-9, Tân Hoa xã đưa tin Chiêm Kỳ Hùng, thuyền trưởng tàu cá Mân Tấn 5179 bị Lực lượng tuần duyên Nhật (JCG) bắt giữ ở quần đảo Senkaku (Trung Quốc gọi là đảo Điếu Ngư), đã về đến quê nhà ở thành phố Phúc Châu, thủ phủ tỉnh Phúc Kiến, Trung Quốc. Tuy nhiên, Bắc Kinh vẫn tiếp tục lớn tiếng chỉ trích Tokyo.

Bộ Ngoại giao Trung Quốc tuyên bố đảo Senkaku là “lãnh thổ cố hữu” của Trung Quốc, và việc Nhật bắt giữ tàu cá Trung Quốc là “bất hợp pháp”, “vô căn cứ”, “xâm phạm chủ quyền Trung Quốc” và “vi phạm nhân quyền của công dân Trung Quốc”. Bộ Ngoại giao Trung Quốc đòi phía Tokyo phải “xin lỗi và bồi thường”. Xã luận của Nhật Báo Hoàn Cầu kêu gọi Bắc Kinh tiếp tục lạnh lùng với Nhật trong thời gian tới.

Phản ứng lại, Nhật đã bác bỏ yêu sách của Trung Quốc. “Đó là một cáo buộc vô căn cứ - Jiji Press dẫn lời một quan chức Bộ Ngoại giao Nhật - Chúng tôi không biết họ dựa vào căn cứ nào mà tuyên bố như vậy. Đó là điều không thể chấp nhận được. Chúng tôi sẽ bác bỏ yêu sách này”. Tại New York, Ngoại trưởng Nhật Seiji Maehara tái khẳng định chủ quyền của Nhật ở quần đảo Senkaku và khẳng định: “Nếu những việc tương tự xảy ra trong tương lai (tàu Trung Quốc đến Senkaku), Nhật sẽ hành động cương quyết và kiên định”.

Tại Nhật, giới truyền thông đã chỉ trích mạnh mẽ quyết định thả Chiêm Kỳ Hùng. “Phía Trung Quốc có thể sẽ nhìn nhận rằng Nhật đầu hàng trước sức ép bên ngoài” - nhật báo giàu ảnh hưởng Asahi Shimbun bình luận và kêu gọi chính quyền Tokyo cần phải rút kinh nghiệm từ “bài học cay đắng” này. Báo Yomiuri Shimbun bày tỏ lo ngại quyết định của các công tố viên Nhật đã gián tiếp đe dọa quyền lực của JCG “khi JCG phải đối phó với tàu cá Trung Quốc hoạt động bất hợp pháp trên vùng biển ngoài khơi quần đảo Senkaku”.

Báo Tokyo Shimbun còn nặng lời hơn. “Đó là một quyết định ngu ngốc, sẽ trở thành vết nhơ lịch sử - báo này viết - Nếu không thể vượt qua những sai lầm từ vụ việc này, Nhật sẽ tiếp tục phạm thêm những sai lầm đau đớn khác trong tương lai”. Báo Sankei Shimbun mô tả việc Tokyo thả người là “một sai lầm thảm họa”. “Chủ quyền và lợi ích quốc gia Nhật đã bị xâm hại nghiêm trọng, không thể phục hồi”.

Báo Sankeu Shimbun cho rằng Nhật cần tăng cường an ninh biên giới bằng các dự án xây dựng sân bay dành cho máy bay trực thăng tại quần đảo Senkaku, thậm chí triển khai tàu khu trục để hỗ trợ các tàu tuần tra của JCG trên biển. Một số tờ báo khác kêu gọi Nhật tăng cường các nỗ lực ngoại giao. “Cả Nhật và Trung Quốc cần xây dựng một môi trường cho đối thoại điềm tĩnh” - báo Mainichi Shimbun nhận định.

Theo Japan Times, trước sức ép của dư luận, Thủ tướng Nhật Naoto Kan cho biết các công tố viên Nhật quyết định thả Chiêm Kỳ Hùng theo quy định của luật pháp Nhật. “Trong bất cứ trường hợp nào, Nhật và Trung Quốc vẫn là những nước láng giềng quan trọng” - ông Kan khẳng định. Nguồn tin AFP cho biết đến nay các quan chức Nhật vẫn chưa tiếp cận được với bốn công dân Nhật bị chính quyền Bắc Kinh bắt giữ trong tuần qua và cũng không biết họ bị giam ở đâu.

Trong cuộc trả lời phỏng vấn báo Wall Street Journal (Mỹ) hôm qua, Ngoại trưởng Nhật Seiji Maehara tuyên bố Tokyo mong muốn tăng cường quan hệ kinh tế và chiến lược với Mỹ trong bối cảnh Nhật - Trung đối đầu. “Tokyo sẽ tham gia cuộc đối thoại chiến lược quy mô rộng hơn với Washington” và hợp tác chặt chẽ với Washington trong các chính sách về Trung Quốc, CHDCND Triều Tiên, Iran, Afghanistan... Ông Maehara cho biết Tokyo đặc biệt quan ngại về việc Bắc Kinh liên tục tăng chi tiêu quốc phòng. “Tại sao họ lại phải chi nhiều tiền đến như vậy?”. Ông Maehara khẳng định Nhật sẽ cùng Mỹ gây sức ép buộc Trung Quốc minh bạch ngân sách quốc phòng.

HIẾU TRUNG